Honing verwerking.
Het doel is dus een gecontroleerde kristallisatie, met als uitkomst kleine kristallen zodat het gemakkelijk smeerbaar is.
Klaren/rusten:
Bij kamer temperatuur een a twee weken rusten om luchtbellen en wasdeeltjes te laten stijgen. Daarna bovenste schuim/wasdeeltjes laag afscheppen met schuimspaan.
Zodra het schuim en wasdeeltjes is afgeschept, enten met fijn gekristalliseerde honing ca. één pot a 450 g. op 10 kg. Honing.
Roeren:
Bij kelder temperatuur roeren met RVS spiraal (boormachine 650 watt)
Snel kristalliserende honing 2 keer daags ca. 5 minuten.( b.v. koolzaadhoning)Andere honing 1 a 2 maal daags ca. 3 minuten.
Vooral langs de wanden en net boven de bodem.
Midden in beginnen en cirkelvormig naar de wanden en weer terug.
Niet kristalliserende honing (b.v. acacia) en heide honing niet roeren.
Waarom roeren:
grote kristallen worden gapot geslagen
door kristallisatie treed ontmenging op (bij kristallisatie komt water vrij)
door te roeren ontstaat een homogene massa.
Waarom kelder temperatuur?
Bij kelder temperatuur vormen zich voornamelijk kleine kristallen.
Het is helaas zeer gecompliceerd om een voorspelling te doen over de mate van kristallisatie.
Afvullen:
vermijdt zoveel mogelijk insluiting van luchtbellen.
Niet direct op een koude plaats zetten, zodat de evt. toch nog ingesloten lucht kan opstijgen.
De refractometer
Als imker heb je met honing te maken. Soms veel honing. Vanaf het vroege voorjaar tot in de late herfst kan er honing worden geoogst. Natuurlijk is dat afhankelijk van de standplaats en de dracht.
Nu is het zo dat er in honing altijd een bepaalde hoeveelheid water aanwezig is. De houdbaarheid van honing is afhankelijk van dat watergehalte. Veel water betekent dat de honing kan gaan gisten. En dat willen we niet dus is het nuttig het watergehalte van de honing na het slingeren of voordat we gaan oppotten te meten. Je kunt dat ook doen met honing die nog in de honingkamer zit.
Volgens de Europese richtlijn mag er in honing niet meer water zitten dan 20%. Een uitzondering is heidehoning waarvan het watergehalte maximaal 23% mag bedragen.
We meten het watergehalte met een refractometer. Wat we eigenlijk meten is de brekingsindex van de honing. Deze index correleert met het percentage suiker in de honing.
Een refractometer bestaat uit een oculair, dat is een lenzenstelsel en een glas waarop de honing kan worden aangebracht. Dan een klepje dat men sluit na het aanbrengen van de honing.
Als door het oculair wordt gekeken, is een cirkel met kruisdraden zichtbaar. Daaronder is een schaalverdeling zichtbaar. De spiegel onder de refractometer wordt zo ingesteld, dat de cirkel maximaal contrast te zien geeft. Men draait zolang aan de instelknop totdat twee halve cirkels zichtbaar zijn, een lichte en een donkere. De grenslijn van deze cirkels moet precies in het midden van de kruisdraden vallen. Vervolgens kan de schaalverdeling worden afgelezen. Er zijn twee schaalverdelingen zichtbaar. De ene is de brekingsindex en de andere is de Brixschaalverdeling. De Brix-waarde is een maat voor de hoeveelheid opgeloste suiker in een waterige vloeistof en geeft aan hoeveel massaprocent van de vloeistof uit sacharose bestaat. In bijgevoegd plaatje kan men ook direct het watergehalte aflezen.
Metingen dienen plaats te vinden bij 20 graden Celcius tenzij de refractometer een Automatische Temperatuur Compensatie (ATC) heeft.
Een refracto meter dient geijkt te worden. Dat doen we met een ijkhoning die bij het Bijenhuis verkrijgbaar is of een olie die samen met het instrument wordt geleverd.
Als je de meter wilt calibreren en je hebt geen ijkhoning of ijkolie dan gebruik je Extra Virgin olijfolie. Doe 3 druppels op het glaasje en sluit het plastic dekseltje zodat de olie over het glas wordt verdeeld. Kijk door het oculair. De meter moet nu tussen 71 en 72% Brix aanwijzen. Is dit niet het geval dan zet je met de afstelschroef de waarde ergens tussen 71 en 72% Brix.
De specificatie van Extra Virgin olijfolie kunt je vinden in de UN FAO CODEX STANDARD FOR OLIVE OILS AND OLIVE POMACE OILS CODEX STAN 33-1981 (Rev. 2-2003). Hierin staat dat de refractie-index van Extra Virgin olijfolie bij 20°C tussen 1.4677 en 1.4705 moet liggen. Dit komt overeen met 71-72% Brix.
Let op: Niet alle refractometers zijn geschikt voor honing. Een honingrefractometer dient een Brix schaal van 58-90 te hebben.
De prijs van refractometers verschilt nogal. In Nederland € 100 tot € 200 en duurder.
Via ebay Duitsland van € 25 tot € 80.
Voor de paar keer per jaar dat wij meten voldoet een exemplaar van rond de € 30
Voor de volledigheid hieronder een tabel van watergehaltes en minimale houdbaarheid van de honing.
Watergehalte in % Tenminste houdbaar:
23 % 6 maanden(heide)
20 % 3 maanden
19 % 12 maanden
18 % 18 maanden
17 % 24 maanden
(Bron Henk Rostohar).